Geldstress en werkgeluk

Voor veel mensen was 2022 een heftig jaar, zo bleek uit onderzoek van EenVandaag onder 28.000 leden van hun Opiniepanel. Waar 2021 nog gemiddeld met een 6,4 werd gewaardeerd, kreeg 2022 een 5,4 als cijfer.

Een flinke daling dus. Zes op de tien mensen werden door de crises in 2022 harder geraakt dan in de coronajaren 2020 en 2021. Van de ondervraagden zegt 63 procent dat de prijsstijgingen een negatieve invloed hebben op hun persoonlijk geluk. En dat is belangrijke informatie voor wie in 2023 met werkgeluk aan de slag wil.

Hoe zit dat met geldstress en werkgeluk? Welke onconventionele oplossingen zijn er? Dat lees je in dit artikel.

Relatie geluk en werkgeluk

Een domper op je persoonlijke geluk heeft impact op hoe lekker je in je vel zit op je werk. Dit inzicht kennen we onder andere uit een hoofdstuk dat Ad Bergsma en Ruut Veenhoven schreven in het Handboek Werkgeluk. Hoewel je werkgeluk ook je persoonlijk geluk beïnvloedt, is de impact andersom sterker. Wie wil zorgen voor werkgeluk, moet dus ook aandacht hebben voor hoe het met de ‘hele mens’ gaat. Louis van Gaal zit er dus niet zo ver naast met zijn ‘Totale Mens Principe‘, al zal de gemiddelde voetballer die hij begeleidt een hoger inkomen hebben dan de gemiddelde Nederlander.

Onderzoek van Gallup liet al eerder zien dat de financiële situatie van medewerkers verband houdt met hun geluk en hun welbevinden op het werk. ‘Geld voorziet mensen van meer keuzemogelijkheden en meer vrijheid. En die keuzes bepalen hun kwaliteit van leven’, stellen de auteurs van het boek ‘Wellbeing at Work, How to build resilient and thriving teams‘. Niet zozeer het geld zelf maar vooral de perceptie dat je meer dan genoeg geld hebt om te doen wat je belangrijk vindt, heeft uiteindelijk impact op je algemene welbevinden.

Effecten financiële stress op werkgeluk

Financiële stress zorgt ervoor dat je minder binding voelt met je werk. Medewerkers met financiële stress stappen sneller over als zij ergens anders meer kunnen verdienen en dat is in een krappe arbeidsmarkt voor werkgevers natuurlijk onwenselijk.

In de context van werkgeluk is nog iets anders van belang. Geldstress beïnvloedt je gezondheid en werkprestaties. Uit het eerder aangehaalde onderzoek van EenVandaag bleek dat vooral mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt last hebben van prijsstijgingen en inflatie. 92 Procent van de mensen met een krappe beurs zegt dat zij door de inflatie minder gelukkig zijn geweest. Ook mensen die zeggen dat zij veel geld overhouden, werden geraakt. Zelfs van deze groep zegt 33 procent dat zij minder gelukkig werden door prijsstijgingen en inflatie. En minder levensgeluk leidt tot minder werkgeluk.

Hier als werkgever op ingrijpen is niet eenvoudig. ‘Geldzorgen hebben invloed op de beslissingen die je neemt’, zegt gedragswetenschapper Mirre Stallen van de Universiteit Leiden. Het wordt moeilijker om te plannen en om met de langere termijn bezig te zijn. Je geldstress zorgt ervoor dat je soms beslissingen neemt die je juist verder in de problemen brengen. Dat veroorzaakt een onwenselijke spiraal naar beneden. Door schaamte over geldzorgen vinden mensen het moeilijk om hierover te praten. Omdat het niet altijd duidelijk is waar hulp te vinden is en omdat het lastig is om over deze problemen te praten, krijgen mensen die dat hard nodig hebben niet altijd de juiste hulp.

Verloop door hoger salaris voorkomen?

Een derde van de werkgevers komt medewerkers tegemoet, bijvoorbeeld door een eenmalige extra uitkering. Medewerkers die in directe financiële nood zitten, kun je hiermee helpen, al zijn de mogelijkheden daartoe wel beperkt. De roep om forse loonsverhogingen heb je vast voorbij zien komen. Is extra salaris de oplossing?

Opvallend is dat Gallup vond dat medewerkers onderling van elkaar verschillen in hoe makkelijk zij naar een andere werkgever overstappen voor een hoger salaris. Medewerkers die verre van bevlogen zijn, stappen voor vrijwel elk bedrag over. De meest bevlogen en betrokken groep medewerkers verlaat hun huidige werkgever echter pas als het salarisverschil zo’n 20% is. Aandacht voor werkgeluk draagt op deze manier bij aan het behoud van medewerkers.

Praten over geld

Alleen een marktconform salaris bieden is dus niet genoeg om medewerkers te behouden, zeker niet als ze al minder bevlogen zijn. Wist je dat 64 procent van de marktconform betaalde medewerkers denkt dat zij een lager dan marktconform salaris ontvangen? Slechts 30 procent van de medewerkers met een marktconform salaris is ervan overtuigd dat zij ook echt een marktconform salaris ontvangen. Hier is de beleving duidelijk belangrijker dan de werkelijkheid. Alleen daarom al is het belangrijk om met medewerkers over geld te praten, ook als leidinggevenden daarvoor misschien een drempel over moeten stappen. Naast het scheppen van een realistisch beeld over de hoogte van de salarissen is er nog een ander punt belangrijk: het financieel weerbaar maken van medewerkers vraagt om actie.

Wat kun je nog meer doen?

Volgens het CPB daalde de koopkracht in 2022 en zal dit in 2023 weer gebeuren. Maatregelen als het prijsplafond voor energie, hogere lonen en andere maatregelen kunnen dit niet voorkomen. Omdat juist die financiële stress zo’n grote impact heeft op ons geluk en welbevinden en dit in 2023 actueel zal blijven, is het beschikbaar stellen van financieel advies een effectieve manier om betrokkenheid en bevlogenheid op het werk te stimuleren.

Je kunt ondersteuning aanbieden op gebied van financiële planning en kennis over financiën. In hoeverre is er bijvoorbeeld actieve communicatie of goed vindbare informatie over geld en financiën die voor veel medewerkers relevant kan zijn? Communiceer je vaak en op verschillende manieren over mogelijkheden om vrije dagen uit te laten betalen, van een fietsenplan gebruik te maken, bruto-netto uitbetalingen, betaald verlof bij bijzondere situaties, kortingen op sportscholen en aankopen en andere voordelen die werken bij jouw organisatie biedt? Zijn er voorlichtingen of persoonlijke gesprekken mogelijk voor mensen die binnen nu en een aantal jaar met pensioen gaan, over de keuzemogelijkheden die zij hebben? Dit is zoals je hierboven kunt lezen voor alle medewerkers van belang, ook voor mensen die geld over (lijken te) houden.

Het goed toerusten van leidinggevenden is hierbij essentieel. Kunnen en durven zij het gesprek met medewerkers aan te gaan over geld? Begrijpen zij het belang hiervan? Hoe kunnen zij effectief gesprekken voeren om enerzijds duidelijk te maken dat medewerkers een acceptabele of goede beloning ontvangen en om anderzijds signalen van geldzorgen of geldproblemen op te pakken? Belangrijk is om je ervan bewust te zijn dat door schaamte je lang niet alle problemen boven water krijgt.

Financiële weerbaarheid vergroten

Het vergroten van financiële weerbaarheid en verminderen van geldstress is misschien een onverwachte route om bij te dragen aan werkgeluk, maar zeker effectief. Zo laat je zien dat je geeft om het geluk van je medewerkers. Hiervoor moet je misschien een drempel overstappen. Maar dat is uiteindelijk misschien beter dan dat je medewerkers onnodig ongelukkig zijn of zelfs de deur naar buiten nemen.

Gratis geld

Eerder in dit artikel las je over werkgevers die medewerkers extra geld geven. Onder de meeste omstandigheden is geld geven geen duurzame bijdrage aan geluk. Aan extra geld wen je snel en vaak is waardering daarom een waardevollere bijdrage aan werkgeluk. Maar in het geval van financiële stress ligt dat anders, zeker als er niet alleen zorgen over geld zijn maar er echt een tekort is om het minimaal nodige te betalen.

Geldstress doet wat met je hoofd, je kunt moeilijker plannen en de juiste beslissingen nemen en je schaamt je vaak zo dat je geen hulp durft te zoeken. In dit geval is extra geld geven misschien niet eens zo’n gekke oplossing. De stress neemt af, mentale en fysieke gezondheid nemen toe, angsten, depressies en eenzaamheid verminderen. Er is weer ruimte om jezelf te ontwikkelen, om plannen te maken en om aan je leven te bouwen. Zo draagt extra geld bij aan geluk en werkgeluk.

Geef je om je organisatie en om je mensen en is er de ruimte om wat goeds te doen? Overweeg dan eens deze bijdrage aan werkgeluk: geef geld.

Meer lezen over werkgeluk?

Netwerk Werkgeluk verbindt en versterkt professionals in werkgeluk. Daarom publiceert het Netwerk regelmatig nieuwe artikelen over actuele ontwikkelingen in werkgeluk, inspiratie, praktijkverhalen en Netwerk Werkgeluk.