Op het werk telt alleen het resultaat. Praten over zingeving, dat doe je maar thuis of in de kerk. Of hoort zingeving juist wel thuis op het werk?
Zingeving en werk
Organisatiecoach, leiderschapstrainer en auteur Jacky van de Goor was eerder al eens te gast bij een mastermind voor leden van Netwerk Werkgeluk. Ze promoveerde vorig jaar op een onderzoek naar zin in het alledaagse leven.
Door haar achtergrond is zij prima in staat om het verband met geluk en werkgeluk te leggen. Haar kennis daarover deelde zij met de leden van het Netwerk. In mei staat er een symposium over dit thema op de planning. Een mooie aanleiding om haar eens te interviewen over zingeving en werk.
Jacky, wat is eigenlijk het verschil tussen zin en geluk?
‘Geluk en zin zijn niet hetzelfde, maar worden wel vaak in ‘hetzelfde bakje’ gestopt. Mijn promotieonderzoek maakt dat verschil echter heel duidelijk. Daarin vroeg ik honderden mensen welke herinnering uit hun hele leven ze zouden willen bewaren, stel dat alle andere gewist worden. Ik schreef er ook een boek over: je leven in één herinnering. Wat blijkt? Lang niet iedereen kiest een fijne, prettige ervaring, waar alleen maar positieve emoties aan verbonden zijn. Mensen kiezen ook pijnlijke of zelfs heel verdrietige momenten. Voorbij de emotie is het vooral het gevoel van verbondenheid waar het in de herinneringen om draait.’
Waar zit het verschil tussen geluk en zin nou precies in?
‘In zijn artikel over positieve psychologie 2.0 legt Paul Wong het verschil heel helder uit: geluk is vooral op jezelf gericht, op het optimaliseren van positieve emoties en ervaringen, het streven naar succes. Zin heeft een heel andere oriëntatie, het ontstaat vanuit de verbinding tussen jezelf en de ander. Je ervaart hoe je deel bent van een groter geheel: van je familie, vriendengroep, de organisatie waar je voor werkt, de samenleving of de wereld. Zin is verbonden met je waarden, met het streven naar het goede leven, ook in moeilijke tijden.’
Waarom zingeving op het werk
De cultuur in veel organisaties is resultaatgericht, de betekenis van werk wordt dan als bijzaak gezien. Het draagt niet bij aan het resultaat, wordt dan gedacht. Aandacht voor zingeving op het werk, is dat nodig?
‘Ja, dat is keihard nodig! In mijn werk als organisatiecoach merk ik hoe veel mensen hun gevoel van zin op het werk verliezen. Specifieker verliezen ze het gevoel van verbondenheid op het werk én met het werk. De vragen ‘Waar draag ik aan bij?’ en ‘Wat doet er voor mij echt toe in het werk?’ worden bijzonder weinig gesteld. Mensen ervaren vaak teveel werkdruk om hierbij stil te staan, er is altijd haast, en de nadruk in contact en overleg ligt vaak op resultaten, procedures, werkafspraken, wie doet wat en wanneer. De zin-vragen, de waartoe-vragen, sneeuwen onder.
Maar ieder mens heeft behoefte aan zin, ook op het werk. Zingeving is een basisbehoefte. Sterker nog: gebrek aan zin op het werk kan leiden tot morele stress, tot het gevoel dat je je waarden en visie op het werk niet in de praktijk kunt brengen. Het is een ingrijpende vorm van stress, die je raakt in je identiteit en integriteit, en die een effect kan hebben op je gezondheid. Morele stress manifesteert zich vaak impliciet in problemen rondom de vitaliteit van mensen, teams en organisaties. Issues als depressie, burn-out, bore-out en verstoorde teamdynamiek zijn vaak symptomen van een onderliggend zingevingsvraagstuk. Een vraagstuk over de manier waarop mensen zich verbonden voelen, ervaren hoe ze ertoe doen en bijdragen aan een groter geheel of hoger doel.’
Zin op het werk versterken
Aandacht voor zingeving op het werk is dus echt van belang. Hoe kun je zin op het werk versterken?
‘Uit mijn onderzoek komen aantal pijlers naar voren om meer zin te ervaren, ook op het werk. Ik noem er hier drie:
1) Ontmoeting: verbondenheid is de essentie van zin.
Zin ervaar je wanneer je je verbonden voelt. Met je directe collega’s, met de organisatie en de missie of hogere doelen van de organisatie, met je klanten of cliënten. En dan heb ik het niet over de oppervlakkige, functionele ontmoeting, maar de ontmoeting waarin mensen zich echt gezien voelen en de ander ook echt zien. In organisaties kun je hieraan bijdragen door de betekenisvolle ontmoeting tussen collega’s te stimuleren: momenten van echt contact, hoe klein ook.
2) Purpose en richting: actief bijdragen aan iets wat jezelf overstijgt.
Purpose is iets anders dan gewoon een doel hebben. Purpose ontstaat vanuit verbondenheid, door te zien en ervaren hoe jij daar zelf op een betekenisvolle manier iets aan toevoegt. Hoe jij met jouw werk, hoe klein ook, een bijdrage levert aan iets groters, iets moois, iets goeds. Als organisatie draag je hieraan bij door vragen te stellen over de betekenis van het werk: niet het hoe, wie en wat, maar het waartoe.
3) Verwondering en verbeelding
Waar purpose over zin geven gaat, laat mijn onderzoek ook het belang zien van het tegenovergestelde: zin vinden. Dat vraagt om een open, ontvankelijke houding. Echte groei en ontwikkeling komt niet voort door te herhalen wat we al weten en kennen, maar door ruimte te maken voor nieuwe perspectieven en andere zienswijzen, en mogelijkheden te verkennen. En ja, dat kan ontregelend werken! Speelsheid inbrengen, ruimte om te experimenteren en leren – dat draagt hieraan bij.’
Aan de slag met zingeving en werk
Hoe help je anderen om meer zin in hun leven te ervaren? En hoe blijf je in de dagelijkse hectiek verbonden met de zin en betekenis van je werk? Op 24 mei 2022 kun je het symposium ‘Wonderful Life: nieuwe perspectieven op zingeving in de werkpraktijk‘ bezoeken. De keynotes en workshops bieden je kennis, inspiratie en concrete handvatten voor je eigen beroepspraktijk. Jacky en andere experts nemen je dan mee in de nieuwste inzichten over zingeving. En om er thuis nog eens verder over na te kunnen denken, krijg je als deelnemer aan het symposium ook het boek ‘Je leven in één herinnering‘ van Jacky van de Goor.
Meer lezen over werkgeluk?
Netwerk Werkgeluk verbindt en versterkt professionals in werkgeluk. Daarom publiceert het Netwerk regelmatig nieuwe artikelen over actuele ontwikkelingen in werkgeluk, inspiratie, praktijkverhalen en Netwerk Werkgeluk.