Hou jij je hoofd nog boven water? Houden medewerkers hun hoofd nog boven water? En wat hebben we nu nodig om daarvoor te zorgen?
Voor een klein deel van de mensen leverde de coronacrisis winst op: minder files, minder overprikkeling als je in een te drukke werkomgeving zat. Anderen verloren hun werk, sommigen moesten ineens andere taken oppakken en weer anderen moesten thuiswerken en niet altijd onder ideale omstandigheden. Voor ouders van thuisschoolkinderen bleek het niet eenvoudig om hun werk te blijven doen terwijl hun kinderen ook aandacht en tijd vroegen. Om nog maar niet te spreken over de thuiswerkende moeder die vanaf haar bed moesten inbellen bij videovergaderingen omdat de rest van het huis al bezet was door partner en kinderen.
Welke impact heeft de coronacrisis eigenlijk op ons? En hoe kunnen we medewerkers hierin goed ondersteunen? Welke kennis over werkgeluk helpt hier? Daarover gaat dit artikel.
Meer psychische klachten
Het Trimbos-instituut publiceerde afgelopen week een onderzoek waar zo’n 3.000 mensen aan mee deden. Daaruit blijkt dat een derde van de respondenten meer angstgevoelens, depressieve klachten en slaapproblemen ervaart. Bijna de helft van de mensen die reageerden, geeft aan dat zij hulp nodig hebben.
De problemen die zij ervaren, zijn ernstig te noemen. Vooral de groep die veel stress of angst voelt door het coronavirus – zo’n 13% – heeft het zwaar. 80% van hen ervaart angstklachten en depressie, 71% heeft problemen met slapen en 11% denkt aan de dood. Grofweg tweederde tot driekwart van deze groep heeft behoefte aan hulp. Zij willen bijvoorbeeld hulp bij stemmingsproblemen en slaapproblemen en hulp bij stress en angst.
Het Trimbos-instituut waarschuwt voor interpretatie van deze cijfers: door oververtegenwoordiging van vrouwen en ondervertegenwoordiging van jongeren onder de respondenten zijn de resultaten niet representatief voor de Nederlandse bevolking. Ondanks dat zijn dit toch best heftige cijfers en zien we hier heftige problematiek. En dit is geen ver van je bed-show: hou er maar rekening mee dat in elke organisatie mensen te vinden zijn die met dit type klachten rondloopt. Daarom zit er een belangrijke boodschap in voor wie met werkgeluk bezig is: hoe gaat het nu eigenlijk met de mensen waar we mee werken?
Hoofd boven water?
Want hoewel werkgeluk natuurlijk een prachtig onderwerp is, kun je hier pas echt aan werken als de basis op orde is. Eerst het hoofd boven water kunnen houden, dan de schoolslag netjes beheersen en dan schoonzwemmen. Aan werkgeluk werken als medewerkers figuurlijk dreigen te verdrinken, moet je dat willen? Tegelijkertijd: de kennis en mogelijke interventies van werkgelukdeskundigen zijn zeker relevant om medewerkers (duurzaam) inzetbaar en vitaal te houden op dit moment. Interessant is daarom wat je nu voor medewerkers kunt betekenen als je kennis van werkgeluk hebt.
Past dit werk bij jou?
Werving en selectie, de HR-gesprekscyclus van functioneren en beoordelen, jobcrafting: het zorgt er allemaal voor dat we zoveel mogelijk de juiste medewerker op de juiste plek hebben zitten. Fijn voor de medewerker die zo zijn talenten en sterke kanten kan inzetten en ontwikkelen. En fijn voor de werkgever die zo een hogere productie en betere kwaliteit kan leveren. Veel instrumenten die werkgeluk bevorderen, vind je in deze richting.
De plotselinge veranderingen door de coronacrisis zetten voor veel mensen een streep door een werksituatie die ze (best) goed past. Sommigen moeten ineens ander werk oppakken omdat hun eigen werk vervalt en er meer vraag is naar ander werk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan medewerkers die normaal op een operatiekamer staan en nu ineens op een intensive care-afdeling. Uiteraard geldt dit in veel bedrijven en andere organisaties ook: de baliemedewerker die floreert bij klantcontact met een glimlach is nu ineens thuiswerktelefonist, de kantinemedewerker moet bij gebrek aan gasten ineens in een distributiecentrum aan de slag.
Werk past niet maar de betekenis wel?
Gelukkig zijn de meeste mensen veerkrachtig en kunnen zich snel aanpassen, als het moet. De betekenis van werk kan zeker een bron van energie zijn. Dit werkt echter alleen zo als je je realiseert wat die betekenis is, bijvoorbeeld dat jouw werk een essentiële bijdrage levert aan het draaiend houden van de maatschappij of jouw organisatie. Vaak geldt dit extra sterk voor mensen die toch al wat meer gevoelig waren voor de betekenis van hun werk.
Het is daarom interessant om met medewerkers te bespreken in hoeverre de nieuwe manier waarop zij ingezet worden, bij hen past. Past het werk bij hen en passen zij bij dit werk? En om expliciet te bevragen hoe zinvol zij hun werk ervaren. Juist door het hier met elkaar over te hebben, kunnen medewerkers meer de ervaring van betekenisvol werk hebben. En daar energie van krijgen, ook als zij tijdelijk iets moeten doen dat minder goed bij hen past.
Open over psychische kwetsbaarheid
‘Laat me asjeblief weer op kantoor werken! Ik lig de hele dag in bed met de gordijnen dicht’, zei de medewerker tegen haar leidinggevende. Mensen hebben mensen nodig. En ritme, structuur, duidelijke kaders. Zeker mensen die al een psychische kwetsbaarheid hebben zijn vaker gevoelig voor de effecten van thuiswerken of een hogere werkdruk en andere roosters. Heb je dat als leidinggevende in beeld? Daarvoor is het belangrijk om een goede relatie te hebben. Deze medewerker was (nog) sterk genoeg om het zelf te melden. Maar wat gebeurt er als we niet kijken?
De drempel om met je werkgever te praten over psychische kwetsbaarheid kan groot zijn. Juist in een tijd waarin mensen hun baan verliezen en bedrijven failliet dreigen te gaan, voelt het voor mensen onveilig om dit stuk van henzelf te laten zien. Die angst is nou ook weer niet zo irreëel: Want wie houdt een werkgever graag binnen als het moeilijk wordt en wie heeft de meeste kans om eruit te gaan? Heel begrijpelijk dus dat dit voor veel mensen niet veilig voelt om te bespreken.
Ruimte voor relatie?
Toch moet een werkgever natuurlijk wel weten van psychische kwetsbaarheid zoals een (eerdere) depressie of angststoornis om te kunnen helpen. Wat werkt om dit bespreekbaar te maken, is een goede relatie met medewerkers. Je verbonden voelen is – los van wat er nu speelt – vaak een bron van energie op het werk en werkgeluk. En relatie bestaat bij gratie van contact, net als vriendschap bestaat bij de gratie van nabijheid. Dus zorg dat je contact houdt. Zonder contact geen relatie.
Wat dit voor leidinggevenden op dit moment moeilijk maakt, is dat zij door de plotselinge veranderingen en andere manieren van werken meer tijd en energie kwijt zijn aan hun werk. Blijft er dan nog genoeg over om de relatie met medewerkers te onderhouden?
Misschien realiseer je je al dat het onderhouden van contact lastiger is dan je denkt: je ziet niet wat je niet ziet. En als we alleen digitaal in contact zijn, is het makkelijk om te verbergen als het niet goed met je gaat. Je ziet immers nog minder dan je normaal ziet.
Wat kun je vragen?
‘Ben je bang voor het virus of maak je je zorgen om iemand in je omgeving?’ Dat vroeg iemand laatst aan me. Ik vond het heel belangstellend en zo eenvoudig kan het dus zijn.
Op basis van het onderzoek van het Trimbos-instituut zou het al een goede indicator kunnen zijn voor hoe het met medewerkers gaat door ze eens te vragen of ze bang zijn voor het coronavirus. Want juist de mensen die hier bang voor zijn, ervaren de meeste klachten en problemen. Vraag er dus naar. Zo krijg je een beter beeld van hoe het met iemand gaat en je bouwt relatie.
En natuurlijk wijs je mensen waarvan je vermoedt dat het echt niet goed met ze gaat erop dat hun huisarts ze verder kan helpen. Want hulp zoals de GGZ die kan bieden, kan een leidinggevende of P&O-er niet geven.
Medewerkers zijn in de eerste plaats mensen
Medewerkers zijn ook gewoon mensen met een leven buiten hun werk en staan midden in de samenleving. Medewerkers zijn mensen met talenten en sterke kanten, met zorgen en problemen. Misschien zijn medewerkers wel eerst gewoon mens en dan pas medewerker. Als ze niet lekker in hun vel zitten omdat er heftige dingen gebeuren in de wereld, dan is dat hartstikke logisch.
Zullen we maar even realistische verwachtingen van elkaar hebben en elkaar een beetje helpen waar dat kan? Dan komt de aandacht voor productiviteit, kwaliteit en werkgeluk vanzelf wel weer.
Meer lezen over werkgeluk?
Netwerk Werkgeluk deelt regelmatig kennis en praktijkverhalen over werkgeluk. Om professionals in staat te stellen om nog beter met werkgeluk aan de slag te kunnen in hun organisatie. Als lid kun je deelnemen aan bijeenkomsten om elkaar te leren kennen, om van elkaar te leren en om ervaringen uit te wisselen. Wil je vaker artikelen over werkgeluk lezen en op de hoogte blijven van de activiteiten van Netwerk Werkgeluk? Meld je dan aan voor de updates: