Veerkracht. Daar kunnen we als de werkomstandigheden zwaar zijn wel een flinke portie van gebruiken. Veerkracht zorgt ervoor dat je een stevige basis hebt: sneller terugveert en meer aan kunt. Pas als de basis goed is, kun je werken aan werkgeluk. Daarom lees je hieronder 7 tips voor meer veerkracht, voor jezelf en voor anderen in je organisatie.
1. Kijk vooruit
Hoe moeilijk het op dit moment ook is: wat er nu is, blijft niet. Alles verandert. Is het nu zwaar? Dan is er een grote kans dat het over een tijdje beter is. Hou je blik op de horizon gericht: hoe ziet je werk en je leven er over een tijdje uit? Wat wil je heel graag doen? In je werk: hoe wil je je in de toekomst ontwikkelen en wat kun je daar nu alvast aan voorbereiden? Misschien heb je nu niet de tijd of de gelegenheid om bijvoorbeeld een opleiding te volgen. Maar je kunt wel alvast uitzoeken wat er mogelijk is en hier voorbereidingen voor treffen.
2. Realistische scenario’s
Zorg voor jezelf en voor je collega’s en medewerkers dat er voldoende en goede informatie beschikbaar is over wat er nu speelt en wat de verwachtingen voor de toekomst zijn. Juist het kunnen bouwen van een realistisch toekomstscenario geeft rust in je hoofd. Ook als er slecht nieuws is of moeilijke tijden te verwachten zijn, is het goed om deze informatie met elkaar te delen. Dat voorkomt piekeren en zorgt ervoor dat we voorbereid kunnen zijn op wat komen gaat.
3. Zorg goed voor jezelf
Hoezeer dit ook klinkt als een open deur: zorg goed voor jezelf. Slaap voldoende: zelfs Mark Rutte slaapt 7,5 uur per nacht. Eet gezond en smakelijk. Drink op tijd wat. Zorg dat je sport. Dat maakt je hoofd leeg en verbetert wat je mentaal en fysiek aan kunt. En zorg voor ontspanning: als je niet werkt, zorg dat je op een plek bent die je niet aan je werk doet denken. Doe waar je energie van krijgt en rust uit. Sla de al te inspannende activiteiten, zoals zwaar sporten, maar even over of doe ze een tandje minder fanatiek. En maak contact met anderen.
Natuurlijk weet je wel dat dit zo werkt. Alleen is het in de praktijk vaak lastig om dit ook uit te voeren. Wat dan helpt, is een plan: doe iedere dag dezelfde dingen in dezelfde volgorde. Bijvoorbeeld: na je werk even wat eten, bijkomen, douchen, tanden poetsen en slapen. Door te plannen wat je wanneer doet en door dit steeds op dezelfde manier te doen, creëer je ritme en rust. Je hoeft er niet steeds opnieuw over na te denken. Dat scheelt energie.
4. Zorg goed voor elkaar
Stress is een heel nuttige reactie van je lichaam. Het zorgt ervoor dat je snel en effectief kunt handelen. Op korte termijn reageren de systemen in je hersenen en de rest van je lichaam zo dat je optimaal kunt presteren: je focust op wat er nu moet gebeuren en staat klaar voor een goede ‘sprint’.
Als stress langer aanhoudt, zijn de effecten vervelender. Je capaciteiten om te plannen en te organiseren verminderen. Je kijkt niet meer vooruit, zorgt minder goed voor jezelf omdat je vooral in het nu leeft. Een korte tijd is dat goed vol te houden. Maar als je als het ware een marathon moet lopen, is dat niet handig.
Een ander vervelend bijeffect van stress is dat je ook minder goed naar jezelf kunt kijken. De inschatting van hoe het met je gaat, is minder goed of zelfs ronduit slecht. Misschien herken je dit wel: je zag al een tijd een collega zeer gestressed rondlopen, ‘als een kip zonder kop’. Druk met van alles en nog wat, ongeorganiseerd en niet effectief. Zelf dacht die collega dat het nog best goed ging. Tot de man met de hamer langskwam en het licht uit ging: daar was de burnout. Iedereen zag dit aankomen behalve de persoon die het betrof.
Om dit in hectische tijden te voorkomen, is het slim om met een buddysysteem te werken. Veel teams hebben hun teamsupport prima op orde. Maar juist nu is het essentieel dat er iemand is die speciaal op jou let. En dat jij op iemand anders let. Van elkaar zie je vaak heel goed of iemand prikkelbaar en onredelijk is, vergeet te eten en sporten of te kort slaapt. Het mooie is dat ook als jij niet meer van jezelf doorhebt dat het niet helemaal goed gaat, je vaak nog wel prima in staat bent om dit bij een ander te signaleren. Zet een buddysysteem op en zorg voor elkaar door te signaleren en door te bespreken wat je ziet.
5. Tastbare waardering
Zorg dat medewerkers zich er bewust van zijn dat ze goed zijn in wat ze doen, spreek je vertrouwen uit. Ze zijn niet voor niets ooit op deze functie aangenomen: ze zijn goed opgeleid en ervaren. Of je hebt minstens het vertrouwen dat ze het snel kunnen leren.
Als het goed gaat en de inzet groot is, is het belangrijk om je waardering te laten blijken als organisatie. Spreek die uit. En laat ‘m zien. Regel warm eten, zorg voor een prettige plek waar mensen even kunnen bijkomen, kijk waar je een stapje extra kunt doen. Zorgmedewerkers die geen tijd hebben om boodschappen te doen? Kun je iets regelen met vrijwilligers of een lokale supermarkt? Thuiswerkende ouders? Misschien zijn zij geholpen met een interactieve app of ander digitaal vermaak voor hun kinderen.
Ook slim: kijk eens waar je ruimte kunt geven om werk anders te plannen en organiseren. Is het bijvoorbeeld mogelijk om werktijden anders in te delen om een combinatie van thuiswerk en zorg beter mogelijk te maken? De waardering kan ‘m ook zitten in het vertrouwen uitspreken dat mensen echt wel hun werk goed willen regelen en afmaken. En in begrip dat dat soms heel moeilijk is.
6. Als het heftig is
Wat voor de een heftig is, is dat voor de ander misschien minder. Praten over wat je meemaakt, kan ervoor zorgen dat het lichter voelt. Maar verplicht praten over wat je gevoelens hierbij zijn, is meestal niet goed voor je.
Stressvolle gebeurtenissen zijn abnormale gebeurtenissen. De stress die je hierdoor voelt, is een normale reactie op een abnormale situatie. Je gezonde reactie hierop, is dat je soms heftige emoties ervaart en er op andere momenten juist niet aan denkt. Precies dit mechanisme zorgt dat we ons op termijn beter gaan voelen. De stressreactie dooft als het ware uit.
In het verleden werden bijvoorbeeld de hulpverleners van de Bijlmerramp met opzet bij elkaar gezet om over hun emoties te praten. Dat expres oprakelen van gevoelens bleek juist een averechts effect te hebben. Daarom doen ze het bij Defensie nu anders: je bespreekt achteraf wat er feitelijk gebeurde. Als er bij die inhoudelijke debriefing ook emoties bijkomen, is dat prima.
Op dagelijkse basis kun je bijna terloops, bijvoorbeeld na afloop van je werkdag, even met je buddy bespreken wat er gebeurd is. Als je dan kort benoemt hoe het was, kun je elkaars emoties hierbij erkennen en herkennen: ‘Ja, dat was een afschuwelijke situatie’. Daar komt die prettige plek waar mensen even kunnen bijkomen na hun werk, heel goed van pas.
7. Thuis is je veilige plek
Juist nu we noodgedwongen veel thuis zijn en buiten alles anders is, moet thuis als een veilige plek voelen waar je tot rust kunt komen. Maken kinderen hun schoolwerk thuis? Ruim de schoolspullen uit het zicht zodra het klaar is. Thuiswerk? Liefst op een plek waar je niet ook ontspant, zoals de slaapkamer of woonkamer. Als dat niet kan, geldt ook hier het advies om alles uit het zicht te leggen zodra het werk klaar is. Van oudsher voelen we ons veilig als we thuis zijn, net als dieren die schuilen voor gevaar in hun hol. Gebruik die veilige plek om te herstellen, om je op te laden en om lekker samen te zijn. Want samen zijn we sterk.
Meer lezen over werkgeluk?
Er staan veel artikelen over werkgeluk op deze site. En er blijven nieuwe artikelen bijkomen van Netwerk Werkgeluk. Je bent van harte welkom om ze te lezen en te delen.