‘Als je wilt dat iets lukt, zorg dan dat er energie op zit’, stelt Agnes Schilder. Dat klinkt goed, maar hoe doe je dat? Agnes deelt haar kennis daarover tijdens de kennissessie ‘Positieve psychologie en leiderschap’ op het Werkgelukcongres op 17 maart 2025.
Heliotropisch effect
In deze kennissessie laat Agnes ons kennis maken met enkele modellen en onderzoekers die vaak onderbelicht blijven als het gaat om positieve psychologie en leiderschap. Zo is daar bijvoorbeeld professor dr. Kim S. Cameron, emeritus professor Management and Organizations aan de Ross School of Business die zich bezig hield met organisatieontwikkeling, -cultuur en (positief) leiderschap en dan met name hoe de wetenschap in de praktijk benut kan worden.
Professor Kim Cameron sprak bijvoorbeeld graag over het heliotropisch effect: alles in de natuur groeit naar licht, ruimte en zon. Het is een van de principes die in de positieve psychologie een centrale rol hebben: wij mensen voelen ons aangetrokken tot het positieve, daar waar licht en energie is. Dat helpt ons o.a. om positieve ervaringen op te doen. Positieve ervaringen onthouden we veel gedetailleerder dan negatieve, liet Cameron in onderzoek zien. Positieve ervaringen en emoties, die stimuleren groei en ontwikkeling van mensen én organisaties.
Agnes: ‘Als een plant in de vensterbank het niet zo goed doet, ga je dan roepen ‘Harder groeien! Beter je best doen!’? Dat doen we niet. We kijken of ‘ie op de goede plek staat, of er wellicht zon of water bij moet. Nee, mensen zijn geen plantjes, maar bij mensen geldt ook dat het niet werkt om te roepen ‘Doe beter je best!’ De projecten die gaan lopen, dat zijn de projecten waarvan medewerkers zeggen: dat gaat goed, dat werkt, daar krijg ik energie van. En dat heeft als vanzelf een aantrekkend effect op de collega’s in de organisatie. Alles wat zwaar, moeilijk en veel is, daar zitten mensen niet op te wachten.’
Rol leidinggevende
Als leidinggevende kun je bijdragen aan een omgeving waarin mensen tot bloei komen: ‘Het heliotropisch effect zegt: het is er al, maar het heeft wel degelijk zon, lucht en ruimte nodig. Een werkgever is er naar mijn mening voor om ervoor te zorgen dat er geen blindering voor de ramen zit, dat de temperatuur prettig is, niemand zit graag in een kamer waar het steenkoud is. Een werkgever moet zorgen dat een aantal basiszaken op orde zijn, zoals geld, werkende computers, fatsoenlijke werkplekken en goede roosters. Maar daarmee heb je nog geen bevlogen medewerkers.
‘Waar gaat het dan over als het over werkgeluk gaat? Verbinding, autonomie, competenties. En met stip op één: leuke collega’s. Heb je daar als werkgever iets in te doen? Ja en nee, het team is wel jouw mede-verantwoordelijkheid. Je moet dus ingrijpen als er een onveilige cultuur heerst, mensen taken doen waar ze niet blij van worden of echt niet goed in zijn.
Ik bedoel niet dat je die onmiddellijk moet ontslaan maar wees voorzichtig als mensen van de ene plek naar de andere overgeplaatst worden zonder dat er gekeken wordt of dat wèl een goede plek voor ze is of mensen die uit de wind gehouden worden. Anderen gaan dan denken dat waar mijn collega mee wegkomt dat kan ik ook. Je moet wel op elkaar kunnen bouwen, elkaar aanspreken en elkaar kunnen vertrouwen. Dat bedoelt Cameron met een positieve cultuur’.
Agnes Schilder geeft de kennissessie ‘Positieve psychologie en leiderschap‘ tijdens het Werkgelukcongres van Netwerk Werkgeluk op 17 maart 2025.
Wat kan een leidinggevende doen met kennis uit de positieve psychologie om werkgeluk te vergroten? Agnes is realistisch én denkt daarbij aan verschillende mogelijkheden. ‘Dat wat er niet is, kan een leidinggevende ook niet tot bloei brengen. Wel kan een leidinggevende het goede voorbeeld geven, bijvoorbeeld door zelf aandacht te hebben voor anderen op het werk, ruimte geven aan talenten en ook door af en toe te lachen en eens wat leuks samen te organiseren. Daarmee laat je zien dat je hecht aan goede contacten in je team.’
Bron van positieve psychologie
Kennis delen over positieve psychologie, dat is Agnes Schilder wel toevertrouwd. Zij is onder andere docent aan de Hanze (hogeschool Groningen) en Hanze Leren & Ontwikkelen waar zij tevens sinds 2016 ontwikkelaar en coördinator is van de post-hbo-opleiding positieve psychologie. Ook heeft Agnes zich verdiept in de boeddhistische psychologie. Het steekt Agnes dat het vrij onbekend is dat de wortels van de positieve psychologie daar eigenlijk liggen. Gelukkig komt daar nu meer aandacht voor en Agnes zet die relatie in haar kennissessie ook graag in de juiste context. Dat helpt ons om beter te begrijpen waar de principes van positieve psychologie en werkgeluk vandaan komen en hoe lang zij eigenlijk al waardevolle informatie waren in niet-westerse samenlevingen. We hebben niet het wiel uitgevonden, we passen het hier alleen nog niet zolang toe.
Zo weet Agnes wetenschap en toepassing bij elkaar te brengen. De praktijk kan niet zonder kennis en de wetenschap niet zonder de input uit de praktijk. Tijdens haar kennissessie op 17 maart as. op het Werkgelukcongres geeft Agnes ons stof tot nadenken over positieve psychologie, positief leiderschap en werkgeluk. En uiteraard een vertaling naar wat er in de praktijk nodig is om hier handen en voeten aan te geven.
Meer lezen over werkgeluk?
Vraag je updates over werkgeluk aan en ontvang direct de inspiratiegids werkgeluk:
Netwerk Werkgeluk verbindt en versterkt professionals in werkgeluk
